Είναι απολύτως φυσιολογικό να σκεφτούμε ότι η αυτοσυντήρηση και η επιβίωση είναι από τις πρωταρχικές ανάγκες του ανθρώπου, o οποίος οφείλει μέρος της επιτυχίας του είδους του στο γεγονός ότι παίρνει ρίσκα. Ορμώμενος από τα ένστικτα του, ένα από αυτά της επιβίωσης, διαπλέκεται συνεχώς σε καινούριες προκλήσεις για να διευρύνει τους ορίζοντες του. Γοητεύεται από τον κίνδυνο, αφού όταν τον ξεπεράσει σπάει ακόμα ένα φραγμό, άλλο ένα όριο.
Κάπως έτσι, μέσα στην εξέλιξή του ο άνθρωπος συνεχώς αναζητά καινούριες εμπειρίες, αποστολές και προκλήσεις. Έτσι λοιπόν, ας σκεφτούμε την συμμετοχή ορισμένων ανθρώπων σε επικίνδυνα σπορ, ως άλλη μια επιβεβαίωση της παραπάνω τάσης. Ποιους και γιατί γοητεύουν τα επικίνδυνα σπορ; Γιατί κάποιοι είναι χαρούμενοι μόνο όταν βρίσκονται κάτω από πίεση και υπερέκκριση αδρεναλίνης;
Η ανθρώπινη φύση κυριαρχείται από ένστικτα που φαίνεται να καθορίζουν κατά πολύ την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ένας βασικός, μα και απλός κανόνας της ανθρώπινης λειτουργίας, είναι ότι τα δυσάρεστα συναισθήματα σχετίζονται με την διέγερση των ενστίκτων, ενώ τα ευχάριστα συναισθήματα σχετίζονται με την μείωση της διέγερσης αυτής. Έτσι, λοιπόν, καταλαβαίνουμε ότι για να υπάρξει ισορροπία και ομοιόσταση, η πάλη και η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Ο εξωτερικός κόσμος, μας προσφέρει ατελείωτους συνδυασμούς κάλυψης και ικανοποίησης των βιολογικών και ψυχολογικών μας αναγκών. Η ενασχόληση με ακραίες δραστηριότητες είναι άλλος ένας τρόπος για να εξασφαλιστεί άλλη μια εμπειρία απόλαυσης. Για ορισμένους τύπους προσωπικότητας οι επικίνδυνες δραστηριότητες αποτελούν μια επιλογή ζωτικής σημασίας, όσο και αν αυτό φαντάζει οξύμωρο. Αλλά ποιο είναι το προφίλ αυτών των ατόμων;
Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι τα άτομα που παίρνουν μέρος σε ακραίες δραστηριότητες και πιο συγκεκριμένα σε επικίνδυνα σπορ, είναι άτομα κυρίως εξωστρεφή, κοινωνικά, ανήσυχα και δραστήρια. Πολλές από αυτές τις δραστηριότητες τις αναζητούν άτομα που είναι παρορμητικά, αλλά και επιθετικά με έντονα συναισθήματα που τα εκφράζουν με εξίσου έντονο τρόπο. Συνήθως, οι άντρες πρωτοστατούν και αντιμετωπίζουν την επικινδυνότητα ως μια πρόκληση που μέσο αυτής επιβεβαιώνουν την ταυτότητα τους ως δυνατά και επιβλητικά αρσενικά. Φυσικά, αυτό οφείλεται εν μέρη στην τεστοστερόνη, μια ορμόνη που καθορίζει την αντρική δραστηριότητα. Επιπλέον, η συμμετοχή σε ακραία σπορ εξασφαλίζει την έκκριση της αδρεναλίνης, μιας ουσίας που με τη σειρά της αυξάνει τη σταμίνα, τον καρδιακό παλμό, την αιμάτωση και την παραγωγή των επιπέδων της γλυκόζης. Μια τέτοια υπερδραστηριότητα του οργανισμού προκαλεί συναισθήματα που εν δυνάμει το άτομο αποζητά ξανά και ξανά προκαλώντας ένα είδους εθισμού. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι η ενασχόληση με τέτοιες δραστηριότητες προϋποθέτει στις περισσότερες των περιπτώσεων σωματική εκπαίδευση, καλή φυσική κατάσταση και καλή γνώση του αντικειμένου.
Τι κάνει όμως ένα άτομο να πάρει την απόφαση να εμπλακεί με κάτι που για την πλειοψηφία των ανθρώπων είναι απλά μια ακατανόητη και ριψοκίνδυνη συμπεριφορά.
Το 1952 ο Φρόιντ έγραψε ότι ο στόχος της ζωής είναι ο θάνατος! Μια άποψη που αν την ασπαστούμε τότε καταλαβαίνουμε ότι η πρόκληση να την καταρρίψουμε είναι μεγάλη. Εννοώντας ότι το άτομο που εμπλέκεται σε ριψοκίνδυνες δραστηριότητες, κάθε φορά που επιβιώνει παρατείνει την εμπειρία της ζωής του θριαμβευτικά, έχοντας ασυνείδητα καταφέρει να ελέγξει την επίπονη εμπειρία του αφανισμού του. Το άτομο που συμμετέχει σε τέτοιες δραστηριότητες γεμίζει από συναισθήματα ικανοποίησης, καθώς νιώθει ιδιαίτερο, ικανό, ελπίζοντας στην επιτυχία και αρνούμενο την πιθανότητα της αποτυχίας. Το άτομο αυτό νιώθει ως επί το πλείστον αυτοπεποίθηση, ζωντάνια και ευεξία, έχοντας θέσει υψηλούς στόχους. Είναι αρκετά σύνηθες μέσα από μια τέτοια επιλογή να εκφράζεται η ανάγκη για την αποβολή του στρες, αλλά και της έντονης ανταγωνιστικότητας και επιθετικότητάς του. Αυτό είναι ακόμα πιο σύνηθες σε κοινωνίες που είναι οργανωμένες γύρω από πιο ανταγωνιστικά μοντέλα λειτουργίας. Άλλωστε, η εκτόνωση των επιθετικών και αυτοκαταστροφικών ενορμήσεων αποτελεί μια απαραίτητη λειτουργία τις ανθρώπινης προσωπικότητας. Έτσι, οι περισσότεροι άνθρωποι με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, εκτονώνουν την ενέργειά τους αποζητώντας ανακούφιση από την καθημερινότητα και το στρες, είτε μέσα από τα ριψοκίνδυνα σπορ, ή από τις διαπροσωπικές τους σχέσεις μέσα στο γάμο αλλά και έξω από αυτόν, ή από την επιλογή της εργασίας τους, καθώς και από τις επιλογές τους στη διασκέδαση και τον κοινωνικό τους περίγυρο. Για μερικούς ένα από τα πιο σημαντικά κίνητρα ζωής είναι η επίτευξη ξεχωριστών και πολλές φορές επικίνδυνων εμπειριών. Φαίνεται να αγαπούν την αίσθηση ότι έχουν τον έλεγχο, ενώ η πλειοψηφία θα ένιωθε εκτός έλεγχου και σε κατάσταση φόβου και πανικού.
Συνήθως, οι περισσότεροι άνθρωποι ανήκουν σε μια ενδιάμεση κατηγορία όπου παρουσιάζουν μια μέτρια τάση αναζήτησης καινούριων εμπειριών και μια διστακτικότητα να πιέσουν τα όρια τους με ακραίες επιλογές. Οι περισσότεροι από εμάς θα τρομάξουμε στην ιδέα του μπάντζι τζάμπιγκ, ή στην ιδέα της ελεύθερης πτώσης, ή οποιουδήποτε άλλου ακραίας εμπειρίας σπορ, όμως δεν παύουμε να θαυμάζουμε αυτούς που τα καταφέρνουν. Άλλωστε, σε πολλούς είναι γνώριμη η αίσθηση αυτής της υπέρμετρης ελευθερίας και χαράς μέσα από τον ύπνο με όνειρα όπου πρωταγωνιστούν σε εμπειρίες πετάγματος, όπου το ακατόρθωτο γίνεται δυνατό.
Γενικά, παρατηρούμε ότι η εμπλοκή με τα επικίνδυνα σπορ είναι μια απολύτως φυσιολογική ασχολία που μπορεί να έχει και ευεργετικά αποτελέσματα πάνω στο άτομο. Το βοηθάει να αποβάλει το στρες, να συναναστραφεί με άλλα άτομα που μοιράζονται ένα κοινό στόχο, ενδυναμώνεται η αυτοπεποίθησή του και πολλές φορές με ένα πρωτότυπο και δημιουργικό τρόπο επεκτείνει τα εσωτερικά και εξωτερικά του όρια.
Φυσικά, η ασφάλεια σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πάντα υπό αμφισβήτηση, καθώς η επικινδυνότητα είναι αναπόφευκτη αλλά και απαραίτητη. Το μόνο που μπορεί να διασφαλίσει κάποιος είναι η σωστή εκπαίδευση, ο σωστός εξοπλισμός, καθώς και την καλή φυσική κατάσταση. Είναι σκόπιμο για το άτομο να είναι αρκετά ώριμο, ώστε να μπορεί να αξιολογεί όσο το δυνατό καλύτερα τις ικανότητες και δεξιότητές του.
Η αυτοπροστασία είναι μια έμφυτη ανθρώπινη λειτουργία που όμως συνεχώς αναπροσδιορίζεται από τις πράξεις μας. Έτσι, τα όρια της αυτοπροστασίας μας συνεχώς αμβλύνονται καλώντας όσους το επιλέγουν να δεχτούν καινούριες προκλήσεις, μα και τη συμμετοχή τελικά όλων μας στο πιο σαγηνευτικό μα και πιο επικίνδυνο άθλημα… αυτό της ΖΩΗΣ.
-της Νόρας Κοντοστεργίου, B.A., Pg. Dip., M. Clin. Sc
Ψυχολόγου, Ψυχαναλυτικής, Ψυχοθεραπεύτριας
Σχολιάστε το άρθρο