Ζω οικονομικά – Ζω οικολογικά

Κρίση συνείδησης…

«Οι άνθρωποι που ακόμα και στις δύσκολες καταστάσεις μένουν όρθιοι διαθέτουν μία κυρίως ιδιότητα: διατηρούν την πρωτοβουλία κινήσεων ακόμη και στις κρίσεις»

Alexander Von Schonburg (από το βιβλίο Ξοδέψτε λιγότερα Ζήστε καλύτερα)

Με την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, όλοι κληθήκαμε να επιβιώσουμε σε νέες οικονομικές συνθήκες. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες (αν δεν επιλέξουμε τελικά να μεταναστεύσουμε) θα πρέπει να επιβιώσουμε και να αλλάξουμε. Να αλλάξουμε αντιλήψεις, καταναλωτική συμπεριφορά και πρότυπα, ανακαλύπτοντας ξανά το παλιό, καλό, σοφό ρητό: «ουκ εν τω πολλώ το ευ», μέχρι να  έρθει -και αν- η πολυπόθητη πολιτική και οικονομική κάθαρση που θα δώσει τις πραγματικές λύσεις. Η υπέρανάπτυξη μας ώθησε σε συμπεριφορές ακραίες, σε αλόγιστες αγορές. Τα αντικείμενα έχασαν και αυτά την αξία τους. Μήπως είναι η ώρα να την ξαναβρούν;

Ανακυκλώνουμε, δεν πετάμε, επαναχρησιμοποιούμε, μαγειρεύουμε, φυτεύουμε. Αντικαθιστούμε την παράλογη, καταναλωτική φρενίτιδα με υγιείς τρόπους επιβίωσης. Ζούμε, διασκεδάζουμε, συνυπάρχουμε ανακαλύπτοντας ξανά την αξία των αντικειμένων, υπολογίζουμε τα χρήματα χωρίς να πέσουμε στο αμάρτημα της «τσιγκουνιάς», βρίσκουμε και πάλι τη χαμένη έννοια της «εξοικονόμησης», επιστρέφουμε πίσω στις ανθρώπινες σχέσεις χωρίς τη σκιά του συμφέροντος. Η λέξη οικονομία προκύπτει άλλωστε από τις λέξεις οίκο και νέμω, δηλαδή κάτι σαν τη διοίκηση του οίκου, του σπιτιού, το μοίρασμα των αγαθών στον οίκο ή στους οικείους.

Ανακύκλωση

Η ανακύκλωση είναι η λέξη κλειδί της εποχής. «Παίζει» επιχειρηματικά, «παίζει» στην τέχνη, «παίζει» παντού. Σχεδόν τα πάντα μπορούν να ανακυκλωθούν. Ανακύκλωση όμως δεν σημαίνει μόνο το να πετάμε τα πλαστικά μπουκάλια στον αντίστοιχο κάδο, εξοικονομώντας πόρους και ενέργεια, αλλά και το να δίνουμε ζωή σε παλιά ή άχρηστα αντικείμενα. Η φύση δεν αντέχει άλλη σπατάλη ενέργειας, το περιβάλλον δεν αντέχει άλλα σκουπίδια και η τσέπη μας δεν αντέχει άλλη κατανάλωση. Κόντρα στην ίδια μας τη ματαιοδοξία, προσπαθούμε να εφευρίσκουμε τρόπους να ανακυκλώνουμε το κάθε τι, να του δίνουμε άλλη μια ευκαιρία να ζήσει σαν κάτι άλλο.

Ανακυκλώνοντας, κάνουμε οικονομία στο περιβάλλον. Το περιβάλλον θα μας το ανταποδώσει. Χαρτί, μέταλλο, μπαταρίες, λάμπες, ηλεκτρικές συσκευές ακόμα και το χρησιμοποιημένο τηγανόλαδό μας γνωρίζουμε ότι ανακυκλώνονται. Μάλιστα, για την «καλή μας πράξη» σε ορισμένες περιπτώσεις ανταμειβόμαστε. Π.χ. πολλές εταιρείες ηλεκτρικών συσκευών με την ανακύκλωση της παλιάς μας προσφέρουν έκπτωση στην αγορά της νέας.

Η ανακύκλωση, όμως, όπως είπαμε δεν είναι μόνο η απόρριψη των άχρηστων σε συγκεκριμένα σημεία, αλλά και η λογική του «μην πετάξεις τίποτα». Τα αντικείμενα στην εποχή μας έχουν χάσει την αξία τους, το γόητρό τους. Είναι περισσότερο αναλώσιμα από ποτέ. Με την παραμικρή ζημιά, σπάσιμο, γρατσουνιά, σκίσιμο τα πετάμε. Ξεχάσαμε ότι μπορούμε να τα επισκευάσουμε ή να τα επιδιορθώσουμε ή ακόμα να τα μεταποιήσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε σαν κάτι άλλο. Τα παλιά, ξεχασμένα επαγγέλματα είναι εδώ και μπορεί να μην είχαν πεθάνει, αλλά ήταν σίγουρα εξαιρετικά παραμελημένα μέσα στη φρενίτιδα της κατανάλωσης. Σήμερα, ζουν νέες δόξες. Επιδιορθώσεις, επισκευές, εργαστήρια, μαστορέματα κάθε είδους είναι εδώ και δίνουν στα παλιά μας αντικείμενα, ρούχα, παπούτσια, έπιπλα την παλιά τους αίγλη ή νέα χρηστική αξία.

Ο στόχος είναι απλός: η αλλαγή της καταναλωτικής μας συμπεριφοράς, η επιμήκυνση, η απαλλαγή από τα πράγματα μιας χρήσης, η επιστροφή στην αξία. Η κατανάλωση δίνει τη θέση της στη φαντασία και την ευρηματικότητα. Ρούχα, παπούτσια επιδιορθώνονται και αναμορφώνονται. Ο παλιός νιπτήρας μας γίνεται ωραιότατη ζαρντινιέρα, τα χρησιμοποιημένα κουτάκια αλουμινίου με μικρές μετατροπές χρήσιμες μολυβοθήκες, οι παλιές μαξιλαροθήκες γίνονται τσάντες θαλάσσης και πολλά άλλα. Η δημιουργικότητα και η φαντασία δίνει τη θέση της στην αλόγιστη σπατάλη.

Στην κουζίνα

Ο πολιτισμός μας ενώ μαστίζεται από παχυσαρκία- έχει ξεχάσει πώς να εκτιμά την τροφή. Θεωρούμε το φαγητό σαν κάτι δεδομένο στους περισσότερους δεν έχει λείψει και ποτέ- και το μεταχειριζόμαστε με «ασέβεια». Η σπατάλη φαγητού είναι σκανδαλώδης. Το 40% των τροφίμων στην αμερικανική αγορά καταλήγει στα σκουπίδια, ενώ 1 στα 10 παιδιά στη Σομαλία πεθαίνει από ασιτία. Η σπατάλη προέρχεται τόσο από τα νοικοκυριά όσο και από τους διανομείς φαγητού, σούπερ μάρκετ κτλ.

Η οικονομία και η οικολογία μαθαίνεται μέσα από μικρές καθημερινές αλλαγές που θα γίνουν συνήθειες και μετά φιλοσοφία και τρόπος ζωής. Προσπαθούμε καταρχήν να ψωνίζουμε ό,τι χρειαζόμαστε και όχι παραπάνω. Μια λίστα με αυτά που πραγματικά έχουμε ανάγκη για τις επόμενες ημέρες/ εβδομάδα κτλ. πριν πάμε για ψώνια θα μας βοηθήσει να αποφύγουμε περιττές αγορές. Στο ψυγείο μας έχουμε αυτά που πραγματικά χρειαζόμαστε, ώστε να μην αναγκαζόμαστε να πετάμε τρόφιμα. Οργανώνουμε και τακτοποιούμε το ψυγείο μας. Είναι κάτι που θα μας βοηθήσει να μην πετάμε πράγματα και να τα βλέπουμε και να τα μαγειρεύουμε εγκαίρως πριν χαλάσουν. Το φαγητό που περισσεύει δεν το πετάμε! Το φυλάμε για την επόμενη ημέρα στο ψυγείο ή το χρησιμοποιούμε σε νέες συνταγές. Εκμεταλλευόμαστε με έξυπνες συνταγές όλα τα τρόφιμα που έχουν περισσέψει στο ψυγείο μας. Προσπαθούμε να μην πετάμε τίποτα! Καταναλώνουμε όλα τα τρόφιμα πριν χαλάσουν. Δίνουμε στα τρόφιμα ξανά πίσω την αξία τους. Αλλάζουμε τη διατροφή και στρεφόμαστε περισσότερο στο υγιεινό, αληθινό, ακίνδυνο φαγητό.

Σταματάμε να κάνουμε τα πάντα με ενεργοβόρες, ασύμφορες συσκευές. Κάποια πράγματα γίνονται το ίδιο εύκολα και γρήγορα με τα χέρια. Υιοθετούμε μικρά tips που όμως ίσως κάνουν τη διαφορά αν τα κάνουμε συνεχώς, όπως το να κλείνουμε το μάτι της κουζίνας 10 λεπτά πριν ή να μαγειρεύουμε με κλειστό το καπάκι της κατσαρόλας. Μαγειρεύουμε και σταματάμε να παραγγέλνουμε τόσο πολύ απέξω αδιακρίτως και χωρίς φειδώ. Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το φαγητό που μαγειρεύουμε με τα χεράκια μας. Η έξοδος μας για φαγητό θα έχει μεγαλύτερη αξία όταν θα γίνεται σπανιότερα. Ιδέες για οικονομία στο μαγείρεμα και όλη τη φιλοσοφία του οικονομικού φαγητού μπορούμε να βρούμε στη σελίδα του Ευτύχη Μπλέτσα www.cookingeconomy.gr.

Φυτεύουμε στα μπαλκόνια και τους κήπους μας βότανα, αρωματικά ακόμα και λα-χανικά, κάνοντας το λεγόμενο kitchen gardening. Θα μας βοηθήσει και ψυχολογικά. Καλλιεργούμε μόνο βιολογικά. Δεν θέλουμε να αρρωστήσουμε. Καλό είναι να καταναλώνουμε φρούτα και λαχανικά της εποχής και όχι τα εκτός που είναι ακριβότερα και κατά πάσα πιθανότητα καλλιεργημένα με φυτοφάρμακα. Μαθαίνουμε να τρώμε υγιεινά. Γινόμαστε επιλεκτικοί στη διατροφή μας, χωρίς να σπαταλάμε μια περιουσία. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από τις φτηνές τροφές χωρίς θρεπτικά συστατικά που είναι επιφορτισμένες μάλιστα και με περιττά φυτοφάρμακα ή ορμόνες. Αντικαθιστούμε τα χάμπουργκερ και τα έτοιμα φαγητά με αληθινό φαγητό. Τρώγοντας μικρότερες πιο λογικές ποσότητες, γινόμαστε πιο υγιείς και αποφεύγουμε καρδιαγγειακές και άλλες παθήσεις, σταματάμε την αλόγιστη σπατάλη χρημάτων και τις συχνότερες επισκέψεις στο γιατρό. Στη δουλειά παίρνουμε φαγητό από το σπίτι και αποφεύγουμε να παραγγέλνουμε, φροντίζουμε έτσι την τσέπη και την υγεία μας.

Ενέργεια

Ακόμα κι αν δεν μπορούμε να κάνουμε το σπίτι μας ένα «παθητικό σπίτι» που θα εξοικονομεί ενέργεια ούτως ή άλλως προσπαθούμε με μικρές αλλαγές να πετύχουμε ένα καλό αποτέλεσμα. Το χειμώνα φροντίζουμε να ντυνόμαστε χειμωνιάτικα μέσα στο σπίτι και δεν έχουμε την απαίτηση να κυκλοφορούμε με το φανελάκι. Το καλοκαίρι βρίσκουμε εναλλακτικούς τρόπους για να δροσιστούμε κλείνοντας το κλιματιστικό. Το πράσινο θα μας βοηθήσει, καθώς και η σκίαση και η μόνωση των σπιτιών μας. Τα πληρώνουμε μια φορά και τα έχουμε για χρόνια. Μονώνουμε πόρτες και παράθυρα στο σπίτι, ώστε να σπαταλάμε λιγότερη ενέργεια για ψύξη, θέρμανση.  Με την ίδια λογική, «πρασινίζουμε» την ταράτσα και τα μπαλκόνια μας.

Φροντίζουμε να μην χρησιμοποιούμε το πλυντήριο ρούχων ή πιάτων αν δεν είναι εντελώς γεμάτα. Πλένουμε πάντα σε χαμηλή θερμοκρασία. Προτιμάμε τους30°C. Χαμηλώνουμε την ένταση της ψύξης του ψυγείου το χειμώνα. Προσπαθούμε να μην ξεχνάμε τα φώτα αναμμένα όταν φεύγουμε από ένα δωμάτιο του σπιτιού και φροντίζουμε να σβήνουμε τις ηλεκτρικές συσκευές και όχι να τις αφήνουμε σε κατάσταση αναμονής όταν δεν τις χρησιμοποιούμε.

Φροντίζουμε να μην σπαταλάμε αλόγιστα φυσικούς πόρους, όπως το νερό στο σπίτι. Ελέγχουμε για τυχόν διαρροές. Αγοράστε μια βρύση ρύθμισης ροής νερού στο ντους. Μην αφήνετε τη βρύση ανοιχτή όταν πλένε-τε τα δόντια σας ή τα χέρια σας.

Μετακίνηση

Εάν μπορούμε χρησιμοποιούμε το ποδήλατο σε συνδυασμό με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς όσο είναι δυνατόν. Αφήστε το αυτοκίνητο και γνωρίστε αυτόν τον πιο υγιεινό και οικολογικό τρόπο μετακίνησης. Η εξοικονόμηση χρημάτων θα είναι σημαντική. Ακόμα κι αν επιμένετε όμως στη χρήση του αυτοκινήτου μάθετε τις αρχές της οικολογικής οδήγησης. Στο www.ecodriving.gr θα βρείτε πώς να μειώσετε την κατανάλωση καυσίμων και τις εκπομπές ρύπων. Ακόμα πιο προχωρημένο: μοιραστείτε τη διαδρομή με το αυτοκίνητο με κάποιο φίλο, γνωστό ή συνάδελφο, ακόμα και με έναν άγνωστο αν είστε πιο τολμηροί. Δείτε τις ευκαιρίες που σας δίνονται για carpooling. Μπείτε στο www.carpooling.gr και αναζητήστε «σύντροφο» για τις διαδρομές σας, κάνοντας οικονομία στα καύσιμα και αποτελέστε μια μικρή λύση για το κυκλοφοριακό και την κλιματική αλλαγή. Για τη φθηνότερη βενζίνη στην περιοχή σας απευθυνθείτε στο www.fuelprices.gr του υπουργείου Οικονομίας.

Αγορές

Δεν πετάμε τα παλιά μας ρούχα. Τα μεταποιούμε ή όσα δεν θέλουμε τα δίνουμε σε αυτούς που τα έχουν ανάγκη. Τα στοκατζίδικα είναι μια πολύ καλή λύση για ρούχα περασμένων ετών σε πολύ καλές τιμές. Τα καταστήματα με αντικείμενα και ρούχα από δεύτερο χέρι αυξάνονται και έχουν πολύ καλές λύσεις και προτάσεις για ακομπλεξάριστους καταναλωτές. Αναζητάμε εκ-πτώσεις και προσφορές και σκεφτόμαστε λίγο πριν προβούμε σε μια αγορά. Αποφεύγουμε τις παρορμητικές αγορές, γιατί αφορούν συνήθως πράγματα που δεν χρειαζόμαστε ή δεν θέλουμε πολύ τελικά. Ο χρόνος μας βοηθά να συγκρίνουμε και τιμές ιδιαίτερα όταν σκοπεύουμε να προβούμε σε αγορές ακριβών αντικειμένων. Στο www.stockoutlets.gr θα βρείτε συγκεντρωμένα όλα τα στοκ καταστήματα στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις με στοκ προϊόντα κάθε είδους.

Ιεραρχούμε τις ανάγκες μας και μαθαίνουμε να διαχωρίζουμε τις ανάγκες από τις επιθυμίες μας. Βέβαια, αυτό που θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι το ότι «η φτήνια τρώει τον παρά», πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνουμε αγορές και με βάση την ποιότητα και να μην αγοράζουμε πράγματα μόνο και μόνο επειδή είναι φτηνά. Μέσω ίντερνετ μπορούμε να κάνουμε συγκρίσεις τιμών σε προϊόντα και υπηρεσίες στις σελίδες: www.shopping.pathfinder.gr, www.moneyexpert.gr.

Για τα μωρά, προμηθευόμαστε οικολογικές, επαναχρησιμοποιούμενες πάνες αντί για αυτές της μιας χρήσης. Αν ο καναπές μας έχει φθαρεί ή απλά τον έχουμε βαρεθεί, τον ανανεώνουμε με κάποιο ριχτάρι ή κάλυμμα. Δεν χρειάζεται να τον πετάξουμε αν ακόμα κάνει τη δουλειά του. Το ίδιο με τις πολυθρόνες, αλλά και πολλά άλλα αντικείμενα του σπιτιού μας που μπορούν να επιδιορθωθούν.

Θα πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε το σπίτι μας αλλιώς. Στο υπέροχο βιβλίο του ο Alexander Von Schonburg «Ξοδέψτε Λιγότερα Ζήστε Καλύτερα» αναφέρει: «Η ομορφιά ενός σπιτιού δεν προκύπτει από τα χρήματα που ξοδεύεις γι’ αυτό, ούτε από τη συνοικία που βρίσκεται, αλλά από την ευκολία με την οποία φιλοξενούνται άνθρωποι εκεί», ενώ μας υπενθυμίζει ότι: «τα πιο άσχημα σπίτια είναι αναμφισβήτητα εκείνα των οποίων οι ιδιοκτήτες πιστεύουν ότι μπορούν να ισοφαρίσουν την έλλειψη αισθητικής με αγορές πανάκριβων επώνυμων επίπλων σε συνδυασμό με κάθε λογής άχρηστες συσκευές». Αναμφιβόλως έχει δίκιο.

Διακοπές

Το κάμπινγκ είναι μια καλή λύση για καλοκαιρινές διακοπές που μας φέρνει πιο κοντά στη φύση και που μας βοηθά να κάνουμε και οικονομία. Αν πάλι είστε από αυτούς που δεν μπορούν να αποχωριστούν τη βολή ενός δωματίου, φροντίστε να προγραμματίζετε τις διακοπές σας αρκετό καιρό πριν, ώστε να βρίσκετε και πιο φθηνά δωμάτια και πιο φθηνά εισιτήρια. Εκμεταλλευτείτε τα πακέτα διακοπών που υπάρχουν αυτή την εποχή. Ψάξαμε στον ίντερνετ και βρήκαμε κάποιες διευθύνσεις που θα σας βοηθήσουν να κάνετε φθηνές ακόμα και δωρεάν διακοπές σε όλο τον κόσμο: www.globalfreeloaders.com, www.travelersfortravelers.com, www.couchsurfing.com, www.hospitalityclub.org, www.gapyear.gr. Ακόμα, μπορείτε να συμμετάσχετε στην ανταλλαγή σπιτιών που λαμβάνει χώρα σε πολλά μέρη του κόσμου τα τελευταία χρόνια. Δώστε το σπίτι σας για διαμονή και μείνετε στο σπίτι κάποιου άλλου. Δεν έχετε παρά να γίνετε μέλος στο www.elladahomeexchange.gr, στο www.homelink.org κ.α.

Εάν ενδιαφέρεστε μπορείτε να γίνετε εθελοντής σε κάποιο από τα προγράμματα των ΜΚΟ και να συνδυάσετε διακοπές, προσφορά και οικολογία στην Ελλάδα ή σε κάποια χώρα του εξωτερικού.

Καταναλώνοντας βιολογικά

Έχετε την εντύπωση ότι σε ένα κατάστημα με βιολογικά προϊόντα δεν μπορείτε να κάνετε οικονομία και ότι στο σούπερ μάρκετ ψωνίζετε φθηνότερα; Κάνετε λάθος. Στα καταστήματα με βιολογικά προϊόντα βρίσκουμε φθηνότερα χύμα προϊόντα, ξηρούς καρπούς, όσπρια, αλεύρι κτλ., μια ποικιλία καλλυντικών που αποδεικνύονται φθηνότερα από τα συμβατικά, υλικά και τρόπους για να φτιάξουμε τα δικά μας καλλυντικά, κρέμες, σαμπουάν, λάδια κτλ.

Αγοράζουμε βιολογικούς σπόρους και φυτεύουμε στο μπαλκόνι και στον κήπο μας αρωματικά φυτά, βότανα και λαχανικά. Ξεχάστε τα αμφιβόλου ποιότητας αφρόλουτρα του σούπερ μάρκετ και ανακαλύψτε ξανά τα αγνά, παραδοσιακά σαπούνια. Στο βιβλίο του ο κόμης Alexander Von Schonburg «Ξοδέψτε Λιγότερα Ζήστε Καλύτερα» γράφει: «…σήμερα μπορείς να αγοράσεις στο σούπερ μάρκετ κανένα έτοιμο προϊόν που να μην είναι παραφορτωμένο με συντηρητικά, σταθεροποιητές, οξέα, τονωτικά γεύματα, αντιοξειδωτικές και χρωστικές ουσίες. Ειδικά, οι έτοιμες σάλτσες, τα έτοιμα φαγητά και οι κονσέρβες σούπας βρίθουν αποκλειστικά απ’ όλα αυτά και για τα 1,7 έως 8,4 λεπτά που εξοικονομείς όταν δεν μαγειρεύεις τη μακαρονάδα με φρέσκια ντομάτα, αλλά με ανακατεμένο πελτέ από ατροφική σκόνη, όταν δεν χρησιμοποιείς τους λουκουμάδες σου τρία υλικά, αλλά μόνο ένα  το έτοιμο από το ράφι του ψυγείου, όταν λούζεις το μπρόκολο με ετοιματζίδικες αηδίες αντί να του στάξεις μερικές σταγόνες ελαιόλαδο, το κόστος σου δεν είναι μόνο η ανυπολόγιστη κακοδιαθεσία αλλά, συνήθως, και περισσότερα χρήματα». Προσέχουμε την υγεία μας ακόμα και σε περιόδους κρίσης, γιατί αλλιώς θα «μας τα φάνε οι γιατροί», άλλωστε όπως αναφέρει ο Ευτύχης Μπλέτσας στην Μαγειρική Οικονομία «δεν υπάρχει τίποτα πιο ακριβό από το ανθυγιεινό φαγητό».

Η φτώχεια θέλει καλοπέραση

Εκτός από τα βασικά είδη ανάγκης, η ψυχολογική κατάσταση και η διάθεσή μας είναι εξίσου σημαντική. Μουσική, ζωγραφική, θέατρο, σινεμά μας κάνουν να περνάμε καλά, να αναπτυσσόμαστε να κρατάμε το ενδιαφέρον μας για τη ζωή ακμαίο. Στο www.freetoday.gr, στο www.forfree.gr μπορούμε να διαλέξουμε από μια σειρά εκδηλώσεων κάθε είδους που λαμβάνουν χώρα στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις πολλές από τις οποίες κάποιες είναι δωρεάν ή με ελάχιστο αντίτιμο.

Και για φθηνά ποτά και διασκέδαση που αντιβαίνει στο συνηθισμένο καταναλωτικό πρότυπο των νυχτερινών κέντρων επισκεφθείτε το www.ftinapota.gr, όπου θα βρείτε όλα τα «στέκια» της Αθήνας που προσφέρουν ποτά σε χαμηλές έως λογικές τιμές. Κάποιο είναι σίγουρα κοντά σας.

Για φθηνό φαγητό οι επιλογές είναι πολλές. Υπάρχουν ιστοσελίδες που καθημερινά μας ενημερώνουν για τις προσφορές εστιατορίων σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Αν θέλετε να βγείτε για φαγητό δεν χρειάζεται πλέον να δίνετε τα …μαλλιοκέφαλά σας από εδώ κι από κει. Ρίξτε μια ματιά στο www.deals.foodland.gr, στο www.deal-deal.gr, στο www.groupon.gr κ.α. Το ίντερνετ βρίθει προσφορών για φαγητό, διασκέδαση κ.α.

Όμως η διασκέδαση και η ψυχαγωγία δεν χρειάζεται να γίνονται εκτός σπιτιού. Οι εποχές ευνοούν την …επιστροφή στο σπίτι. Οικειοποιηθείτε το χώρο σας. Κάντε τον ευχάριστο για εσάς και για τους φίλους σας. Καλέστε φίλους στο σπίτι και περάστε ευχάριστα το χρόνο σας παίζοντας επιτραπέζια παιχνίδια, βλέποντας ταινίες ή απλά μαγειρεύοντας, τρώγοντας και συζητώντας, όπως κάποτε έκαναν οι άνθρωποι συχνά.

Στο ίντερνετ ζει το δωρεάν

– Freecycle. Δίκτυο προσφοράς και ζήτησης αντικειμένων που δεν χρειαζόμαστε πια. Το κίνημα freecycle ξεκίνησε το 2003 στην Αριζόνα και από τότε έχει επεκταθεί σε 75 χώρες σε όλο τον κόσμο, ανάμεσά τους και στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια ιστοσελίδα που σας βοηθά να δώσετε αντικείμενα που δεν χρειάζεστε πια ή και να ζητήσετε κάτι που μπορεί να χρειάζεστε όπως καρέκλες, παλιούς υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα και οτιδήποτε άλλο. Εάν εγγραφείτε στο γκρουπ θα μπορέσετε να επωφεληθείτε και από τα δωράκια που κερδίζουν τα μέλη του freecycle. Εγγράφεστε, στέλνετε μήνυμα, σας απαντούν οι ενδιαφερόμενοι, δίνετε ραντεβού, δίνετε και παίρνετε αντικείμενα. Δεν μεσολαβεί κάποιος, δεν κερδίζει κανείς παρά ο παραλήπτης, ο δότης και το περιβάλλον. Άλλη μια έξυπνη λύση στο πρόβλημα της υπερκατανάλωσης και της ανακύκλωσης. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε το www.freecycle.org

– Xariseto.gr. Πάρε και δώσε αντικείμενα χωρίς καθόλου χρήματα. To xariseto.gr είναι κάτι παρόμοιο, ένα πάρε δώσε χωρίς χρήματα, ένα κοινωνικό site με δράση από το 2004 και πάνω από 10.000 μέλη. Στην ιστοσελίδα του φιλοξενούνται αγγελίες με διάφορα αντικείμενα σε καλή κατάσταση που κάποιος δεν χρειάζεται και που μπορεί σε κάποιον άλλον να είναι χρήσιμα. Επίσης, υπάρχει μέσω αυτού η δυνατότητα να ζητήσουμε κάτι που ενδεχομένως έχουμε ανάγκη και αντίστοιχα κάποιος να ανταποκριθεί στην αγγελία μας.

– Ftiaxto.gr. Το απόλυτο site χειροτεχνιών. Μια ομάδα κοριτσιών, η οποία με αφορμή το πλέξιμο δημιούργησε αυτό το site, «ωδή στο χειροποίητο». Στην ιστοσελίδα του μπορούμε να βρούμε πολλές έξυπνες ιδέες για κατασκευές εύκολες, πιο δύσκολες, έως πιο πολύπλοκες. Εδώ υπάρχουν ευφυείς τρόποι για να δώσουμε νέα πνοή σε παλιά αντικείμενα, να κατασκευάσουμε τις δικές μας μικρές χειροτεχνίες και άλλα χρήσιμα και να περάσουμε δημιουργικά το χρόνο μας.

– Yiuco. Αγόρασε και πούλα τα ανακατασκευασμένα, ανακυκλωμένα σου. Στο Yi-uco μπορούμε να πουλάμε, να αγοράζουμε και να ανταλλάσσουμε προϊόντα που έχουμε ανακατασκευάσει, ανακυκλώσει ή μεταχειρισμένα υλικά, αγαθά, προϊόντα. Εδώ, βρίσκουν χώρο όλες οι νέες ιδέες που αφορούν στην ανακύκλωση, στην ανακατασκευή και στην επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και η ανταλλαγή αντικειμένων, τα οποία δεν θέλουμε να καταλήξουν στα σκουπίδια.

Το δεύτερο χέρι είναι καλύτερο

– Σκόρος. Το χαριστικό παζάρι του Σπόρου για να προσφέρετε ή να πάρετε χωρίς αντίτιμο. Στο Σπόρο η αλληλέγγυα οικονομία και η εναλλακτική μορφή οικονομικής ζωής περνούν από τη θεωρία στην πράξη. Ο Σκόρος είναι το χαριστικό παζάρι του Σπόρου, ένα πάρε δώσε χωρίς χρήματα, ένας χώρος ανταλλαγής και αλληλεγγύης. Στο χαριστικό παζάρι υπάρχουν διάφορα αντικείμενα που για κάποιον δεν είναι χρήσιμα, αλλά που κάποιος άλλος μπορεί να τα χρειάζεται. Τα αντικείμενα δεν έχουν τιμή. Δεν χρειάζεται να φέρουμε κάτι για να πάρουμε κάτι άλλο. Μόνος όρος: να χρησιμοποιήσουμε αυτό που θα πάρουμε. «Η επαναχρησιμοποίηση δεν είναι άμυνα ή μειονέκτημα, είναι πρόταση και στόχος. Δεν σημαίνει φιλανθρωπία ή άδειασμα της αποθήκης και της ντουλάπας μας αλλά αλληλεγγύη. Χωρίς αντίτιμο σημαίνει προσφέρω, μοιράζομαι». Ο καθένας μπορεί να φέρει αντικείμενα, ρούχα, βιβλία, cd, και ό,τι άλλο δεν χρησιμοποιεί στο πατάρι του Σπόρου και να πάρει ότι του είναι χρήσιμο. O Σκόρος, γωνία Ζ. Πηγής & Ερεσού, Εξάρχεια.

– Πράσινος Γάτος. Δώστε κι αγοράστε με συμβολικό αντίτιμο. Ο Πράσινος Γάτος δέχεται τα πράγματα που δεν χρειαζόμαστε πια με ένα συμβολικό αντίτιμο. Στον Πράσινο Γάτο μπορεί κανείς να βρει πληθώρα αντικειμένων, από ρούχα, μέχρι CD, DVD, βιβλία σε όλες τις γλώσσες, παιχνίδια, αλλά και χειροποίητα αντικείμενα, με τιμές από 1,5 ευρώ μέχρι περίπου 50. Ο Γάτος τροφοδοτεί και φιλανθρωπικές οργανώσεις, όπως π.χ. η Κλίμακα η οποία δραστηριοποιείται στο χώρο των αστέγων, ενώ βρίσκεται σε συνεργασία και με βιοτεχνία στα Καμίνια που φτιάχνει στουπιά από ανακυκλωμένα υφάσματα. Πράσινος Γάτος, Ιπποκράτους 142, Αθήνα.

– Το Δεύτερο Χέρι. Δώστε και αγοράστε μεταχειρισμένα ρούχα και αντικείμενα. Σε αυτό το φιλανθρωπικό κατάστημα μπορούμε να προσφέρουμε τα παλιά μας πράγματα ή να αγοράσουμε ρούχα και αντικείμενα από δεύτερο χέρι. Μαντίλια, ζώνες, γραβάτες, καπέλα, τσάντες αλλά και CD, βιβλία, είδη δώρων, έπιπλα και δίσκοι, προσφέρονται σε πολύ καλές τιμές και πραγματικά μεταξύ τους ευκαιρίες για πολύ καλές αγορές. Το Δεύτερο Χέρι, Φειδίου 14-16, πάροδος Εμμ. Μπενάκη, Αθήνα.

– Μεταχειρισμένα βιβλία. Στα παλαιοβιβλιοπωλεία του κέντρου θα βρείτε μεταχειρισμένα βιβλία σε οικονομικές σχεδόν εξευτελιστικές τιμές από λεξικά και λευκώματα μέχρι σύγχρονη λογοτεχνία. Μοναστηράκι, Σόλωνος, Μαυρομιχάλη, Ακαδημίας, αλλά και στο ίντερνετ στο www.halfprice-books.gr.

Η περίπτωση της Χαϊντεμαρίε Σβέρμερ και του Μαρκ Μπόιλ

Η περίπτωση της πρώην καθηγήτριας Χαϊντεμαρίε Σβέρμερ μπορεί να μην είναι μοναδική, αλλά είναι ενδεικτική. Η τολμηρή αυτή Γερμανίδα ζει χωρίς χρήματα τα τελευταία 13 χρόνια, κάτι που ξεκίνησε ως πείραμα και που τώρα δεν το αλλάζει με τίποτα. Μάλιστα, είναι πεπεισμένη ότι αυτό είναι το μέλλον της κοινωνίας μας. Μην αντέχοντας να βλέπει τους άστεγους και τους εξαθλιωμένους του χωριού Λούνεμπουργκ, κοντά στο Ντόρτμουντ, όπου διέμενε, αποφάσισε να ξεκινήσει το Τauschring, ένα μέρος όπου οι άνθρωποι μπορούσαν να προσφέρουν και να ανταλλάξουν υπηρεσίες και υλικά αγαθά. Το σύστημά της η φιλάνθρωπη Γερμανίδα αποκάλεσε «Gib und Νimm» δηλαδή «Πάρε-Δώσε». Η ομάδα αυτή που δημιούργησε παρακίνησε και την ίδια. Χάρισε περιττά ρούχα, αντικείμενα, βιβλία κτλ και άρχισε να ζει με ελάχιστα αγαθά. Μέχρι σήμερα εργάζεται και ζει στα σπίτια των υπόλοιπων μελών του Τauschring και έχει αναθεωρήσει πολλά με το πιο βασικό την υπερκατανάλωση και τον έντονο προσανατολισμό του σύγχρονου ανθρώπου στην απόκτηση πλούτου. Και όπως λέει η ζωή της έτσι έγινε πιο συναρπαστική, πιο όμορφη. Η ίδια πάντως δείχνει πολύ ευτυχισμένη και καθόλου αξιολύπητη. Κάνει ομιλίες σε μαθητές, εμπνέει τη δημιουργία ομάδων πρωτοβουλίας, δίνει συνεντεύξεις, εκδίδει το βιβλίο της, δοκιμάζει καθημερινά τα όρια τα δικά της και των άλλων, δοκιμάζεται στις σχέσεις με τους φίλους της. Μπορείτε να πάρετε μια ιδέα για τη ζωή και τα πιστεύω της στο www.livingwithoutmoney.org.

Παρόμοια και αρκετά δημοφιλής είναι και η περίπτωση του ο Μαρκ Μπόιλ, οικονομολόγου, πρώην μάνατζερ, ιδρυτή της παγκόσμιας κοινότητας Freeconomy και συγγραφέα του βιβλίου The Moneyless Man, ο οποίος ζει χωρίς καθόλου χρήματα σε ένα παλιό τροχόσπιτο μέσα σε ένα αγρόκτημα βιολογικών, όπου δουλεύει μερικές μέρες την εβδομάδα. Τα έσοδα από το βιβλίο του σκοπεύει να τα επενδύσει ώστε να αγοράσει γη, στην οποία θέλει να δημιουργήσει μια κοινότητα που θα ζει χωρίς χρήματα. Μάθετε τα πάντα για αυτόν και τις ιδέες του στο www.justfortheloveofit.org ή σε κάποιο από τα πολλά βίντεο για αυτόν και με αυτόν που κυκλοφορούν στο www.youtube.com.

Κάποιες άλλες προσπάθειες, όπως αυτή της Βρετανίδας δασκάλας Καθ Κέλι, που προσπάθησε να ξοδεύει μία λίρα την ημέρα για ένα χρόνο, δεν βρίσκονται ακριβώς στο ίδιο πνεύμα. Για να εξασφαλίσει για παράδειγμα την τροφή της η δασκάλα έτρωγε από μπουφέδες, από τα απομεινάρια που έβρισκε από τα μανάβικα και τα εστιατόρια και έκοβε φρούτα από δέντρα. Η διαφορά είναι ότι τα δυο προηγούμενα παραδείγματα ενέχουν μέσα τους και το στοιχείο της αλλαγής νοοτροπίας και δεν αποτελούν απλά ένα στοίχημα που μπορείς να βάλεις για ένα χρονικό διάστημα. Η Κέλι ουσιαστικά απέδειξε ότι μπορεί να ζήσει με 700 ευρώ περίπου το μήνα, αφού το ενοίκιο της ήταν πληρωμένο, καθώς και οι λογαριασμοί της. Δεν προέβη δηλαδή σε ανταλλαγές προϊόντων ή υπηρεσιών. Τα προηγούμενα παραδείγματα μιλούν για ένα άλλο πρότυπο, ένα άλλο στυλ ζωής και όχι για το πώς εξαθλιωμένα μπορείς να επιβιώσεις στις σύγχρονες ανεπτυγμένες κοινωνίες. Παρόλα αυτά, τα παραδείγματα αυτών των ανθρώπων έχουν ένα σαφές μήνυμα: την αντικατανάλωση και την απεξάρτηση από το χρήμα.

Freegans – Οι ακτιβιστές της αντικατανάλωσης

Το κίνημα των freegans γεννήθηκε τη δεκαετία του 1990, μέσα από τα κινήματα της αντιπαγκοσμιοποίησης και της οικολογίας στις ΗΠΑ. Η λέξη freegan είναι σύνθετη, από το free (δωρεάν) και vegan (χορτοφάγος)- αν και δεν έχει άμεση σχέση με τη χορτοφαγία. Το freeganism, όπως ονομάζεται το κίνημα, χαρακτηρίζεται ως ένας ολοκληρωμένος τρόπος ζωής εναντίον της σπατάλης και του καταναλωτισμού.

Οι freegans αναζητούν το πεταμένο, αλλά μη χαλασμένο φαγητό στους κάδους αγορών και σούπερ μάρκετ. Το freeganism κατατάσσεται επίσης υπέρ της ανακύκλωσης, της καλλιέργειας τροφίμων σε κάθε δυνατό σημείο της πόλης, του διαμοιρασμού των πόρων, της κατάληψης μη χρησιμοποιούμενων κτιρίων. Το κίνημα είναι πλέον παγκόσμιο και δεν βασίζεται μόνο στην απελπισία και στην ανάγκη, αλλά και στην ενσυνείδητη στάση κατά της σπατάλης του φαγητού από ιδιώτες και σούπερ μάρκετ.

Ανταλλακτική Οικονομία

Ανταλλακτική οικονομία ορίζεται η οικονομία εκείνη εντός της οποίας λαμβάνει χώρα η ανταλλαγή αγαθών (υλικών και άυλων) μεταξύ των οικονομικών μονάδων χωρίς τη διαμεσολάβηση του χρήματος. Συμπεριλαμβάνει όλες τις κινήσεις θεσμοθετημένες ή άτυπες ανταλλαγές προϊόντων, υπηρεσιών, εργατοωρών, κολεκτίβες κτλ. Ο κοινός παρανομαστής είναι ότι δεν υπάρχει η διαμεσολάβηση του χρήματος. Υπήρχε παλιότερα και λειτούργησε στα χρόνια μας ήδη με επιτυχία στην Αργεντινή μετά την πτώχευσή της το 2001, όπου έγινε κίνημα που συμπαρέσυρε μαζί του όλη σχεδόν τη Λατινική Αμερική. Στα κινήματα, τις ομάδες και τις κολεκτίβες αυτές συμμετέχει ο καθένας ό,τι επάγγελμα κι αν κάνει, ακόμα κι αν δεν έχει καθόλου χρήματα.

Το 2001 είναι γνωστό ότι η Αργεντινή κατέρρευσε οικονομικά, εκατομμύρια κόσμος εξαθλιώθηκε, δεν υπήρχαν χρήματα δεν υπήρχαν δουλειές. Η κατάσταση δεν ήταν απλώς απελπιστική, είχε ξεφύγει από κάθε όριο. Τότε δημιουργήθηκαν τα nodos, οι κοινωνικές λέσχες ανταλλαγών. Ο κόσμος καλλιεργούσε βιολογικά σε συνεργατικούς αστικούς και αγροτικούς λαχανόκηπους, ενώ κοινωνικά χαρτονομίσματα -creditos- κυκλοφόρησαν στις λέσχες nodos, με αποτέλεσμα να λειτουργήσει μια αναπάντεχη σωτήρια οικονομία. Μια οικονομία λειτούργησε από τους εξαθλιωμένους και με τους εξαθλιωμένους κάθε κοινωνικής τάξης της Αργεντινής. Ο κόσμος αντάλλασσε προϊόντα και υπηρεσίες. Ο κόσμος σώθηκε. Προς έκπληξη της κυβέρνησης της Αργεντινής ο κόσμος διασώθηκε μόνος του.

LETS get together

Τον όρο LETS (Local Exchange Trading Systems), Τοπικά Συστήματα Εμπορικών Ανταλλαγών, εμπνεύστηκε ο Michael Linton το 1983. Το σύστημα που σχεδίασε, δηλαδή η σε τοπικό επίπεδο ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών χωρίς χρήματα, αλλά με την υιοθέτηση ενός εικονικού -κοινωνικού νομίσματος, ήταν συμπληρωματικό προς το επίσημο νόμισμα, αν και σε ορισμένες κοινότητες κάποιοι πολίτες πέτυχαν την απόλυτη «απεξάρτησή» τους από τη χρήση του νομίσματος. Δίκτυα LETS υπάρχουν από τότε σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Κάποια λειτουργούν και κάποια όχι και τόσο επιτυχημένα. Βασικό κλειδί για την επιτυχία τους: η καλή οργάνωση και η ευρεία συμμετοχή των πολιτών.

Στο Βόλο εφαρμόζεται αυτό το σύστημα εδώ κι ένα χρόνο, αφού οι κάτοικοι μπορούν να αγοράζουν και να πληρώνουν και με την Τοπική Εναλλακτική Μονάδα (ΤΕΜ). Οι πολίτες του Βόλου έστησαν το Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Μαγνησίας (www.tem-magnisia.gr), χωρίς τη συνδρομή επίσημου φορέα για ανθρώπους που δυσκολεύονται ή αδυνατούν να καλύψουν το σύνολο των αναγκών τους με τα εισοδήματα σε ευρώ, μπορούν όμως να «πληρώνουν», προσφέροντας κάποια εργασία ή κάποια δικά τους καινούργια ή μεταχειρισμένα αγαθά, ακολουθώντας το παράδειγμα κοινωνιών σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο. Η ΤΕΜ είναι μία Εναλλακτική Μονάδα η οποία δημιουργείται ως αποτέλεσμα μίας συναλλαγής που πραγματοποιείται μέσα σε μία γεωγραφικά καθορισμένη ένωση φυσικών και νομικών προσώπων και επιχειρήσεων. Όλες οι συναλλαγές καταγράφονται σε ειδικό ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης με τρόπο, ώστε ανά πάσα στιγμή κάθε μέλος του Δικτύου να μπορεί να έχει μία πλήρη εικόνα γι αυτές, να αναζητήσει πρόσθετες υπηρεσίες και προϊόντα και βέβαια να καταχωρήσει τις δικές του αγγελίες για προσφορά υπηρεσιών και προϊόντων.

Αντίστοιχα, λειτουργεί και ο οβολός στην Πάτρα (www.ovolos.gr). Τα μέλη του σωματείου ανοίγουν ένα λογαριασμό με την κατάθεση συμμετοχής τους στο σωματείο ΟΒΟΛΟΣ (Κέντρο μελέτης και τεκμηρίωσης κοινωνικού νομίσματος). Κάθε νέο μέλος αποκτά αυτόματα έναν νέο λογαριασμό για την αποταμίευση των οβολών, δηλαδή του κεφαλαίου του. Από τη στιγμή που κάποιος έχει στη διάθεση του οβολούς, μπορεί να αγοράσει και να πουλήσει προϊόντα και υπηρεσίες από οποιοδήποτε άλλο μέλος, ακριβώς όπως θα πραγματοποιούσε τις αγορές του με ευρώ. Όταν τα μέλη πωλούν αγαθά ή υπηρεσίες κερδίζουν Οβολούς, και οι λογαριασμοί τους πιστώνονται. Όταν τα μέλη αγοράζουν αγαθά ή υπηρεσίες ξοδεύουν Οβολούς, και οι λογαριασμοί τους χρεώνονται.

Ο χρόνος είναι χρήμα

Οι τράπεζες χρόνου είναι άλλη μια μορφή ανταλλακτικής οικονομίας στην οποία ανταλλάσσονται υπηρεσίες. Κάθε μέλος της χρονοτράπεζας μπαίνει στο σύστημα και αποθηκεύει το χρόνο και το είδος της υπηρεσίας που μπορεί να προσφέρει. Κάθε ώρα εργασίας, ανεξαρτήτως επαγγέλματος, «αμείβονται» το ίδιο. Στους λογαριασμούς του κάθε μέλους καταγράφονται οι ώρες που εργάστηκε και επομένως οι ώρες που του αναλογούν προκειμένου να λάβει κάποια υπηρεσία από άλλο μέλος.

Οι τράπεζες χρόνου υπάρχουν σήμερα σε όλο τον κόσμο και λειτουργούν πολύ καλά. Στη χώρα μας λειτουργεί από το 2005 με πρωτοβουλία του Δικτύου Γυναικών Ευρώπης που βρίσκεται στη Δάφνη και αριθμεί περισσότερα από 250 μέλη.

Ο υποψήφιος πελάτης αναγράφει σε μια σχετική λίστα τι θα μπορούσε να κάνει και το χρόνο που μπορεί. Δεν υπάρχει κανένα όριο για τις ώρες προσφοράς ή για το είδος προσφοράς. Στη συνέχεια, ο υποψήφιος αναφέρει τι θα ήθελε να του προσφέρει η τράπεζα. Κάθε 3 ή 6 μήνες γίνεται αξιολόγηση του έργου. Έτσι οι συναλλασσόμενοι αξιολογούνται για να είναι όλοι ευχαριστημένοι από τις εργασίες. Πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο www.enow.gr

Πρόσφατα δημιουργήθηκε η Θεματική Ομάδα της Τράπεζας Χρόνου της Συνέλευσης της Πλατείας Συντάγματος. Ο πυρήνας της βρίσκεται στην πλατεία και υπάρχει και διαδικτυακή εφαρμογή όπου μπορείτε να εγγράφεστε και να χρησιμοποιείτε τις υπηρεσίες της χρονοτράπεζας.

Η κρίση είναι και κρίση συνείδησης

Η οικολογία είναι οικονομία, η αλλαγή νοοτροπίας και η μετάβαση από την ασύδοτη, ασυνείδητη κατανάλωση στις υπεύθυνες, ενσυνείδητες αγορές είναι ζητούμενο. Η οικονομική ανάπτυξη με τις βιομηχανίες σε πρώτο πλάνο έφερε μαζί της και μια πληθώρα οικολογικών καταστροφών. Χάσαμε το μέτρο. Μαζί του χάσαμε την ουσία. Μήπως είναι η ώρα να αναθεωρήσουμε τη ματαιόδοξη στάση μας;

Ο Γάλλος οικονομολόγος Σερζ Λατούς προτείνοντας την ιδέα της «αποανάπτυξης» ως σωτήρια για τις κοινωνίες μας είχε θεωρηθεί ουτοπικός και γραφικός. Μήπως τώρα ακούγεται πιο επίκαιρος από ποτέ με τις 5 αλλαγές στη συμπεριφορά μας που προτείνει; Μήπως η μείωση, επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανακύκλωση, επιβράδυνση δεν ακούγονται τόσο ουτοπικές πια; Η υπερανάπτυξη των σύγχρονων κοινωνιών αποτέλεσε τελικά μια ύβρη, μια ασέβεια προς τη φύση, τόνωσε την αυτοπεποίθηση του ανθρώπου που πίστεψε ότι μπορεί όλα να τα κάνει μόνος του, ότι μπορεί να καταστρέφει, να υπερκαταναλώνει αλόγιστα χωρίς υγεία, χωρίς οικονομία, χωρίς ηθική, ενάντια στη φύση. Αναμένουμε από διεφθαρμένες πολιτικές ηγεσίες και από αδιέξοδα συστήματα να λειτουργήσουν με δικαιοσύνη. Όταν αυτό δεν γίνεται, παραιτούμαστε ή απλώς εξοργιζόμαστε. Μήπως θα πρέπει τελικά «να γίνουμε εμείς η αλλαγή που θέλουμε να δούμε στον κόσμο»; Έτσι, για να μην έχουμε τουλάχιστον, εκτός από την πολιτική και οικονομική κρίση, και κρίση συνείδησης.

Για μεγάλες ανάγκες

• www.helping.gr  Δωρεάν φαγητό σε όλη την Ελλάδα

• www.genia700euro.pblogs.gr Οδηγός επιβίωσης για τη γενιά των 700 ευρώ

• http://forum.oaed.gr/eidikes.times Επιχειρήσεις που εφαρμόζουν την πολιτική ειδικών τιμών για ανέργους του ΟΑΕΔ

Διαβάστε

• Tο ευφυές, βιβλίο του Alexander Von Schonburg «Ξοδέψτε Λιγότερα Ζήστε Καλύτερα» (εκδόσεις Κλειδάριθμος) και ανακαλύψτε τα μυστικά για να ζείτε καλύτερα σε οικονομικά δύσκολες εποχές. Ο κόμης Αλεξάντερ φον Σένμπουργκ ξέρει για τι πράγμα μιλάει, αφού κατάγεται από μια οικογένεια με εμπειρία περίπου 500 χρόνων στην οικονομική παρακμή. Μας δείχνει ότι δεν χρειάζεται να ξοδεύουμε τεράστια ποσά για ρούχα, ταξίδια, σπίτια και αυτοκίνητα για να περνάμε καλά.

• Την «Μαγειρική Οικονομία» του Ευτύχη Μπλέτσα. Ο Ευτύχης Μπλέτσας είναι παρουσιαστής στην «Κουζίνα της Μαμάς», στα «Μουσικομαγειρέματα» και ιδρυτής της Ακαδημίας Θετικής Ενέργειας που προάγει την Υγεία και τη Θετική Σκέψη. Για περισσότερες πληροφορίες, άρθρα, συμβουλές διατροφής και συνταγές μπείτε στο www.bletsas.gr. Αν θέλετε να αποκτήσετε ένα Δωρεάν 30-σέλιδο Ηλεκτρονικό Εγχειρίδιο Μαγειρικής Οικονομίας του Ευτύχη Μπλέτσα μπείτε στο www.cookingEconomy.gr.

-της Ειρήνης Κάρου