Πληθώρα επιστημονικών ερευνών έχουν διεξαχθεί γύρω από τις ελεύθερες ρίζες και αποτελέσματα αυτών έχουν δείξει την σημασία των ελεύθερων ριζών και το πόσο επικίνδυνες μπορεί να αποβούν για τον ανθρώπινο οργανισμό. Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη πολλών κλινικών προβλημάτων (νόσων) σχετικά με τον εγκέφαλο, τα μάτια, την καρδιά, τα νεφρά, τον γαστρεντερικό σωλήνα και τους πνεύμονες.
Τι είναι όμως οι ελεύθερες ρίζες;
Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ή ομάδες ατόμων ή μορίων που διαθέτουν ένα ελεύθερο «μονήρες» ηλεκτρόνιο, που δρουν μεμονωμένα ή κατά ομάδες και είναι εξαιρετικά ασταθείς και υψηλότατα ευαίσθητες σε αντιδράσεις. Όταν η παρουσία τους στον οργανισμό είναι αριθμητικά μεγάλη, δρουν επιθετικά κατά των κυττάρων, προσβάλλοντας θανάσιμα τόσο την κυτταρική μεμβράνη που προφυλάσσει την ενδοκυττάρια ζωή, όσο και τον πυρήνα του κυττάρου, καταστρέφοντας το γενετικό υλικό DNA και RNA. Οι ελεύθερες ρίζες είναι δυνατόν να σχηματιστούν με την θερμοκρασία, την υπεριώδη ακτινοβολία και τις ακτίνες Χ στο περιβάλλον, αλλά κυρίως παράγονται μέσα στον οργανισμό κατά την διάρκεια φυσιολογικών μεταβολικών διεργασιών. Οι πιο βλαβερές ελεύθερες ρίζες στον ανθρώπινο οργανισμό σχηματίζονται κατά την διάρκεια σύνθετων χημικών διεργασιών κατά τις οποίες το οξυγόνο χρησιμοποιείται μέσα στο κύτταρο. Το οξυγόνο μπορεί γενικά να θεωρηθεί τοξικό αέριο.
Παρόλο που είναι απαραίτητο για την επιβίωση του ανθρώπου και τους υπόλοιπους αερόβιους οργανισμούς, εάν τα ζωντανά κύτταρα εκτεθούν σε υψηλότερη από την φυσιολογική πίεση οξυγόνου, υπάρχει περίπτωση το οξυγόνο να αποβεί τοξικό.
Οι ελεύθερες ρίζες έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση και την αύξηση της συχνότητας των καρδιοπαθειών, του καρκίνου, της πρόωρης γήρανσης του δέρματος και όλου του οργανισμού καθώς και πολλών άλλων κλινικών προβλημάτων σχετικά με τον εγκέφαλο, τα μάτια, τα νεφρά, τον γαστρεντερικό σωλήνα και τους πνεύμονες.
H άμυνα του οργανισμού
Τα κύτταρα περιέχουν πολλά πιθανά υποστρώματα για οξείδωση, όπως για παράδειγμα τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, τις πρωτεΐνες και το DNA. Έτσι, το αντιοξειδωτικό σύστημα του οργανισμού φυσιολογικά προφυλάσσει αυτά τα κύτταρα από τις βλαβερές επιδράσεις ων ενδογενώς παραγόμενων ελευθέρων ριζών καθώς και από τα οξειδωμένα είδη εξωτερικής προέλευσης, όπως είναι ο καπνός του τσιγάρου και το καυσαέριο. Όταν η έκθεση μας στις ελεύθερες ρίζες υπερβεί την προστατευτική ικανότητα του αντιοξειδωτικού μας συστήματος, ένα φαινόμενο το οποίο αναφέρεται ως «οξειδωτικό στρες», τότε μπορεί να συμβεί βλάβη στον οργανισμό με αποτέλεσμα την ανάπτυξη παθήσεων.
Τα μεγαλύτερα ποσά ελευθέρων ριζών πιθανόν παράγονται κατά την διάρκεια χημικών αντιδράσεων οι οποίες εμπλέκουν οξυγόνο. Κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας, παράγονται ελεύθερες ρίζες οι οποίες με την σειρά τους οξειδώνουν γειτονικές χημικές ουσίες. Η άμυνα του οργανισμού ενάντια αυτής της επίθεσης ονομάζεται αντιοξειδωτικό σύστημα και τα υλικά που χρησιμοποιεί ονομάζονται αντιοξειδωτικά.
Τα αντιοξειδωτικά έχουν την ικανότητα να εξουδετερώνουν αποτελεσματικά τις ελεύθερες ρίζες προστατεύοντας τον οργανισμό μας από βλάβες που προκαλούν. Βασική λοιπόν σημασία για την προστασία και διατήρηση της υγείας έχει η επάρκεια του οργανισμού μας σε αντιοξειδωτικές ουσίες.
Που μπορούμε να βρούμε τα φυσικά θρεπτικά αντιοξειδωτικά
– Μερικά αντιοξειδωτικά μπορούν να συντεθούν από τα κύτταρα (ενδογενή) και άλλα πρέπει να τα πάρουμε από την διατροφή.
– Κύριες αντιοξειδωτικές ουσίες είναι η Βιταμίνη Ε, η βιταμίνη C, τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή, η γλουταθειόνη, η ουμπικινόνη (συνένζυμο Q10) κ.α.
Είναι πολύ εύκολο να προσλαμβάνουμε αντιοξειδωτικά αν ακολουθήσουμε μια υγιεινή και σωστή διατροφή. Η Μεσογειακή διατροφή περιέχει μια σημαντική ποσότητα αντιοξειδωτικών: βιταμίνες Ε και C, καροτίνη και διάφορες πολυφαινολικές ενώσεις. Αυτά τα αντιοξειδωτικά υπάρχουν στα λαχανικά, τα φρούτα, τους ξηρούς καρπούς, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα όσπρια, το παρθένο ελαιόλαδο και το κρασί. Γενικά μια καλύτερη διατροφή, η οποία περιλαμβάνει την κατανάλωση μεγαλύτερων ποσών φρέσκων λαχανικών και φρούτων, συμβάλλει θετικά σε υψηλότερα επίπεδα αντιοξειδωτικών στοιχείων στο αίμα. Το σκούρο και έντονο χρώμα πολλών φρούτων και λαχανικών οφείλεται στην παρουσία των αντιοξειδωτικών. Μπορείτε να αυξήσετε την πρόσληψη των αντιοξειδωτικών καταναλώνοντας συχνότερα βερίκοκα, μπρόκολα, κολοκύθες, καρότα, σπανάκι και πράσινα λαχανικά. Για περισσότερη βιταμίνη Ε αυξήστε την κατανάλωση λαδιού (ελαιόλαδο, κλπ), φιστικιών και σπόρων, φυτικά δηλαδή λίπη.
Υψηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών στο αίμα συσχετίζονται με μειωμένη οξειδωτική βλάβη των ελευθέρων ριζών στους ιστούς και κατά συνέπεια σε μείωση του κινδύνου για προσβολή από ασθένειες. Επίσης είναι σημαντικό να μην καπνίζετε. Το κάπνισμα δημιουργεί έναν τεράστιο φόρτο οξειδωτικών βλαβών των ελευθέρων ριζών, σε επίπεδο τέτοιο ώστε να καταβάλλει το αντιοξειδωτικό σύστημα του οργανισμού.
Ευάγγελος Ζουμπανέας
ιδρυτής και μέλος της επιστημονικής ομάδας ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Σχολιάστε το άρθρο