Η λέξη ανθρωποσοφία προέρχεται από τις δύο ελληνικές λέξεις «άνθρωπος» και «σοφία», δηλαδή σημαίνει η γνώση του ανθρώπου ή αλλιώς καταλαβαίνοντας τον άνθρωπο. Στην αγγλική γλώσσα η λέξη «anthroposophy» καταγράφτηκε πρώτη φορά το 1742. Στα τέλη του 19ου αιώνα ο αυστριακός φιλόσοφος και επιστήμονας Ρούντολφ Στάϊνερ διάλεξε την λέξη Ανθρωποσοφία για να ονομάσει ένα νέο είδος επιστήμης που ο ίδιος δημιουργούσε. Η διαφορά ανάμεσα σ’ αυτό κι άλλες επιστήμες ήταν ότι η Ανθρωποσοφία θα μπορούσε να μελετήσει και περιγράψει τον κόσμο και τα ανθρώπινα όντα, όχι μόνο με φυσικούς και υλικούς όρους, αλλά με όρους της ψυχής και του πνεύματος.
Η επιστήμη περισσότερο μελετούσε και ακόμα μελετάει κυρίως το φυσικό σώμα των ανθρώπων, το οποίο μπορεί να ζυγιστεί και να μετρηθεί. Ο Στάϊνερ είδε «το βασίλειο των μετάλλων της Φύσης» και ότι από μέταλλα αποτελούνται τα βουνά και τα χώματα, όπως επίσης ο άνθρωπος, τα ζώα και τα φυτά.
Ο Στάϊνερ ένιωσε ότι αυτή η επικέντρωση στη φυσιολογία του σώματος αγνοούσε την φανερή ύπαρξη άλλων πτυχών της ζωής. Αναγνώρισε τρία επιπρόσθετα «μη-υλικά» σώματα στο κόσμο μας. Το πρώτο το ονόμασε το «αιθέριο σώμα», χρησιμοποίησε τον όρο αναφερόμενος στη ποιότητα της ζωής όπου τα μέταλλα λείπουν. Είναι ένα μυστήριο τμήμα των ανθρώπων, ζώων και φυτών, αλλά εμφανές. Σήμερα μπορούμε να το ονομάζουμε η δύναμη της ζωής.
Ο Στάϊνερ αναγνώρισε και άλλο ένα άϋλο σώμα, το «αστρικό σώμα». Αστρικό φιλολογικά σημαίνει συσχετισμένο με τα άστρα, αλλά αυτή η λέξη έχει χρησιμοποιηθεί για πολύ καιρό σχετικά με τη πνευματική μας φύση, η οποία φαίνεται ότι επηρεάζεται από τα ουράνια σώματα. Αυτή η αστρική ποιότητα είναι η συνείδηση και τα αισθήματα που είναι μέρη της φύσης του ανθρώπου και των ζώων κι όχι τόσο εξίσου στα φυτά. Την τελευταία μη άϋλη δύναμη ο Στάϊνερ την ονόμασε «ego», από τη λατινική λέξη του «εγώ, ο εαυτός μου», η οποία χρησιμοποιήθηκε στην αγγλική γλώσσα από το 1789 για να περιγράψει το «ενσυνείδητο» και τη σκέψη του ανθρώπου.
Μόνο οι άνθρωποι έχουν και τις τέσσερις ποιότητες: το μετρήσιμο φυσικό σώμα, την αιθέρια ποιότητα της ζωής, το αστρικό (συνειδητό και αίσθημα) και το «Εγώ».
Ο φιλόσοφος διερεύνησε πώς η γνώση και η εκτίμηση όλων αυτών των διαφορετικών πτυχών της ανθρώπινης φύσης θα μπορούσε να γίνει όφελος στις πρακτικές ανθρώπινες δραστηριότητες, στη συγγραφή, την εκπαίδευση, τα φάρμακα, την αρχιτεκτονική, τη γεωργία, το θέατρο, την τέχνη και το χορό. Κλειδί στην επιστημονική του φιλοσοφία είναι ότι η δράση του ανθρώπου επιτυγχάνει καλά, όταν είναι σε αρμονία με τον υπόλοιπο φυσικό κόσμο. Ο Στάϊνερ ήταν ένας πρωτοπόρος για τα θέματα του περιβάλλοντος και την οικολογία μελετώντας τη σχέση μας με τους φυσικούς ρυθμούς του φωτός και του σκοταδιού, τις εποχές, τα φυτά, τα ζώα και τη γη.
Όταν ο Ρούντολφ Στάϊνερ πέθανε το 1925, η νέα επιστήμη της Ανθρωποσοφίας ήταν ήδη σε δράση. Σήμερα έχει εξαπλωθεί και μπορεί να τη συναντήσει κανείς σε αρκετές πρακτικές και διεθνείς κινήσεις. Αυτές περιλαμβάνουν το παγκόσμιο δίκτυο των σχολείων του Στάϊνερ, τη βιοδυναμική μέθοδο στην οργανική γεωργία, στις κοινότητες Camphill για ανθρώπους με ειδικές ανάγκες και των ανθρωποσοφικών φαρμάκων με τα οποία η Weleda συμμετέχει.
Weleda και ανθρωποσοφικά φάρμακα
Τα ανθρωποσοφικά φάρμακα σχεδιάστηκαν να είναι μια επέκταση των ορθόδοξων φαρμάκων, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία της ανθρώπινης φύσης που η συμβατή επιστήμη δε λαμβάνει. Ο Στάϊνερ δούλεψε ένα διαφορετικό είδος επιστημονικής μεθόδου για να βρει θεραπευτικές τεχνικές. Τις χρησιμοποίησε για να εξερευνήσει πως η ανθρώπινη ψυχή και η πνευματική φύση επηρεάζει την υγεία και τη λειτουργία του φυσικού σώματος.
Οι ιδέες του ενέπνευσαν γιατρούς και φαρμακοποιούς, όπως τη Dr. Ita Wegman που δούλεψε μαζί του για να αναπτύξει ένα κατανοητό σύστημα των ανθρωποσοφικών θεραπειών. Ασκήθηκε μόνο από γιατρούς με προσόντα και πλήρως ενημερωμένους, οδοντίατρους και άλλους πρακτικούς. Η ανθρωποσοφική φροντίδα πάντα σκέφτεται τον ασθενή ως Όλο, καθένας είναι ένα μοναδικό ανθρώπινο πλάσμα και διαλέγει τη κατάλληλη θεραπεία. Ο γιατρός μπορεί να συμπεριλάβει συμβατικές φαρμακευτικές τεχνολογίες όταν προσφέρει ένα ξεκάθαρο όφελος για τον ασθενή. Τα συμβατικά φάρμακα μπορούν να συνδυαστούν με ανθρωποσοφικές θεραπείες, οι οποίες σχεδιάστηκαν να είναι πιο φιλικές στο σώμα.
Η Weleda στο Derbyshire φτιάχνει ένα ευρύ φάσμα ανθρωποσοφικών φαρμάκων, όπως επίσης βοτάνων και ομοιοπαθητικών συνταγών και προϊόντα περιποίησης σώματος, όλα σύμφωνα με τις Αρχές του Στάϊνερ. Τα φάρμακα πάντα φτιάχνονται από φυσικά συστατικά. Φυτά, μέταλλα και ζωικές ουσίες επιλέγονται μέσα από τις εξελικτικές σχέσεις, ανάμεσα στους ανθρώπους και τα άλλα στοιχεία του περιβάλλοντος.
Ειδικές μέθοδοι παρασκευής χρησιμοποιούνται για να μετατρέψουν ή να ενισχύσουν τη φύση της ουσίας που χρησιμοποιείται σε μια φόρμα φαρμάκου. Συμπληρωματικά στις συνταγές, τα ανθρωποσοφικά φάρμακα κάνουν χρήση και άλλων βοηθημάτων, των θεραπευτικών δυνάμεων των ρυθμικών μασάζ, της κίνησης, της μουσικής, του νερού και των εξειδικευμένων συμβουλών. Όλες οι θεραπείες βασίζονται στη γνώση των τεσσάρων στοιχείων της φύσης. Όλες λαμβάνουν υπόψη τους την ανάγκη μας για αρμονία με τον υπόλοιπο φυσικό κόσμο και τη σημασία να κρατηθεί μια ισορροπία στη φύση στην οποία εξαρτώνται η μελλοντική ζωή και η υγεία.
Σε όλη την Ευρώπη πάνω από 1000 γιατροί χρησιμοποιούν ανθρωποσοφικά φάρμακα και στη Βρετανία υπάρχουν διαθέσιμες NHS και ιδιωτικές πρακτικές, κλινικές θεραπείες, αλλά και κατά «οίκον» θεραπείες.
Ο άνθρωπος που άλλαξε τον κόσμο των ειδικών αναγκών
Ο Karl Kφnig ίδρυσε τη κίνηση Camphill, όπου άνθρωποι με μαθησιακές δυσκολίες, αναπηρίες, νοητικά προβλήματα και ειδικές ανάγκες δε βρίσκουν μόνο στέγη σ’ αυτές τις κοινότητες, αλλά εργασία, μόρφωση, εκπαίδευση, φιλίες, καθώς κοινωνική και καλλιτεχνική ζωή.
Το 1938 ο Κάρλ Κόνιγκ, ένας αυστριακός γιατρός ήρθε στη Βρετανία για να γλιτώσει από τους Ναζί και να μη συνεργαστεί μαζί τους. Τότε οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες είχαν λίγες προοπτικές. Κάτω από το καθεστώς του Χίτλερ, πολλοί από αυτούς με τις ειδικές ανάγκες ήταν κυριολεκτικά εξαφανισμένοι. Ίδρυσε τη κοινότητα Camphill με τη πίστη ότι κάθε άτομο, άσχετα με ποιες είναι οι ικανότητες του, είναι ίσος και του αξίζει αξιοπρέπεια και σεβασμός. Το 1939 ίδρυσε κοντά στο Aberdeen τη πρώτη κοινότητα για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Σήμερα οι 90 κοινότητες απαριθμούν 3.200 ανθρώπους σε περισσότερες από 20 χώρες. Ο Καρλ Κόνιγκ πέθανε το 1966, αλλά η ανάπτυξη των κοινοτήτων συνεχίστηκε από αυτούς που ενσωματώθηκαν και εκπαιδεύτηκαν μετέπειτα.
Σήμερα οι περισσότερες λαμπρές απόψεις του Κόνιγκ είναι ευρέως αποδεκτές στη Βρετανία και την Ευρώπη. Στην Αγγλία οι κοινότητες Camphill υποστηρίζονται με κρατική χρηματοδότηση. Πολλά στοιχεία της ανθρωποσοφίας του, στηρίζουν την εργασία. Στις κοινότητες γιορτάζουν ετήσιους κύκλους φεστιβάλς ως τμήματα τωνφυσικών εποχιακών ρυθμών και παρέχεται ιατρική φροντίδα με φυσικά φάρμακα της Weleda. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες εργάζονται στη φύση, είτε καλλιεργώντας βιολογικά, είτε μαγειρεύοντας οργανικά, φτιάχνοντας ξύλινα παιχνίδια ή ζωγραφίζοντας με φυσικά υλικά. Κάθε κοινότητα Camphill είναι συνδεδεμένη με την εκάστοτε τοπική κοινωνία και τις υπηρεσίες της.
Άτομα με ειδικές ανάγκες, καθυστερημένα και συναισθηματικά διαταραγμένα ανακινούν μια νέα εικόνα για αληθινό ανθρωπισμό, τα ίδια γίνονται δάσκαλοι, διότι παίρνουν στα χέρια τους τη μοίρα τους, δε παραπονούνται, ούτε οργίζονται. Στηρίζουν τους εαυτούς τους, είναι χαρούμενα και γεμάτα ελπίδα. Μήπως τελικά πρέπει να ακολουθήσουμε το παράδειγμα τους;
Σχολιάστε το άρθρο